Industri Tembakau dan Vape Menyusup ke Pentas Politik Malaysia

Industri tembakau dan vape telah lama dikenali sebagai salah satu industri yang paling berpengaruh dan berkuasa di dunia. Industri ini tidak segan-segan menggunakan pelbagai taktik dan strategi untuk mempromosikan produk mereka yang berbahaya dan mencetuskan ketagihan, termasuk melobi, mengancam, dan memanipulasi ahli politik dan pembuat dasar.

Di Malaysia, industri tembakau dan vape telah menunjukkan penglibatan mereka yang semakin aktif dan agresif dalam arena politik negara. Industri ini telah menggunakan peluang dan peluang yang timbul akibat perubahan kerajaan, krisis kesihatan, dan ketidakstabilan ekonomi untuk mempengaruhi keputusan dan arah tuju ahli politik dan kerajaan.

Berikut adalah beberapa contoh penglibatan industri tembakau dan vape dalam politik Malaysia yang telah didedahkan oleh media dan badan-badan masyarakat sivil:

1. Pada tahun 2017, sebuah kilang vape bernilai RM100 juta telah dibuka di Malaysia, walaupun ada bantahan daripada Kementerian Kesihatan dan badan-badan kesihatan awam. Kilang ini dikatakan dimiliki oleh seorang ahli politik yang juga merupakan pengasas Persatuan Pengusaha Vape Malaysia (PVMA).

2. Pada tahun 2022, Persatuan Pengguna Pulau Pinang (CAP) telah mengecam pelobi industri tembakau yang cuba menghalang usaha kerajaan untuk mengawal selia rokok dan produk tembakau alternatif. CAP mendakwa bahawa pelobi ini telah menghantar surat kepada ahli parlimen dan menteri, serta mengadakan pertemuan tertutup dengan mereka, untuk mempengaruhi pendirian mereka terhadap undang-undang tembakau.

3. Pada tahun 2023, seorang Timbalan Menteri telah menimbulkan kontroversi apabila beliau mengenakan jersi yang memaparkan logo syarikat vape semasa menyertai acara sukan. Beliau juga telah menafikan bahawa rokok elektronik adalah produk tembakau, dan mengatakan bahawa beliau tidak mengiktiraf produk tersebut sebagai alat bantu berhenti merokok.

4. Pada tahun yang sama, Kerajaan Negeri Melaka telah mengumumkan bahawa mereka akan menerima pelaburan bernilai RM3.5 bilion daripada syarikat China untuk membina sebuah taman perindustrian yang akan menghasilkan produk vape dan e-atomisasi. Taman perindustrian ini dikatakan akan menjadi yang pertama di Asia Tenggara, dan akan melibatkan kerjasama antara syarikat China dan syarikat tempatan yang diketuai oleh seorang ahli politik.

5. Pada bulan Ogos 2023, Timbalan Perdana Menteri telah melancarkan program “Beyond Benih” yang dianjurkan oleh British American Tobacco (BAT) Malaysia. Program ini dikatakan bertujuan untuk membantu petani tembakau beralih kepada tanaman alternatif, tetapi dikritik oleh badan-badan kesihatan awam sebagai satu usaha untuk memperbaiki imej industri tembakau dan mengekalkan pengaruh mereka di kalangan kerajaan dan masyarakat.

6. Pada bulan yang sama, sebuah sesi libat urus pemegang taruh dalam industri tembakau dan vape telah diadakan oleh Jawatankuasa Pilihan Khas Kesihatan Parlimen ke-15. Sesi ini telah dihadiri oleh wakil-wakil daripada industri tembakau dan vape, ahli parlimen, kementerian, badan-badan kesihatan awam, dan media. Sesi ini telah menimbulkan kebimbangan bahawa industri tembakau dan vape cuba mencari sokongan untuk agenda mereka untuk menghalang atau melambatkan pelaksanaan undang-undang Generasi Penamat (GEG), yang bertujuan untuk menghapuskan penggunaan tembakau di Malaysia pada tahun 2045.

7. Pada bulan September 2023, Presiden Parti Keadilan Rakyat (PKR) dan Perdana Menteri, Anwar Ibrahim, telah mengumumkan bahawa beliau akan bertemu dengan pelabur-pelabur asing yang berpotensi, termasuk Philip Morris International (PMI), semasa menghadiri Mesyuarat Agung Bangsa-Bangsa Bersatu di New York. PMI adalah salah satu syarikat tembakau terbesar di dunia, yang juga mengeluarkan produk tembakau alternatif seperti IQOS. Pertemuan ini telah menimbulkan persoalan mengenai komitmen Anwar terhadap usaha-usaha untuk menghapuskan penggunaan tembakau di Malaysia.

8. Pada bulan Oktober 2023, Persatuan Pengguna Malaysia (FOMCA) telah menyatakan bahawa mereka tidak bersetuju dengan cadangan untuk menangguhkan pelaksanaan undang-undang GEG, yang dijangka akan dibentangkan di Parlimen pada bulan November. FOMCA telah mengkritik industri tembakau dan vape yang telah terlibat secara aktif dalam menggelincirkan undang-undang ini, dengan menggunakan alasan-alasan seperti hak pengguna, kebebasan pilihan, dan kesan ekonomi.

Daripada contoh-contoh di atas, jelas bahawa industri tembakau dan vape telah menggunakan pelbagai cara untuk menyusup ke pentas politik Malaysia, dan mencuba untuk mempengaruhi keputusan dan arah tuju ahli politik dan kerajaan. Industri ini telah menunjukkan bahawa mereka tidak peduli dengan kesihatan dan kesejahteraan rakyat Malaysia, tetapi hanya mementingkan keuntungan dan kuasa mereka sendiri.

Apa yang berlaku dalam negara kita selari dengan usaha yang dijalankan oleh pelobi syarikat tembakau antarabangsa mempengaruhi dan cuba ganggu gugat usaha WHO dalam kawalan tembakau.

Berikut adalah bukti kajian yang merujuk kepada syarikat tembakau antarabangsa cuba ganggu gugat WHO:

1. Menurut sebuah artikel di The Guardian¹, syarikat tembakau Philip Morris International (PMI) telah melobi kerajaan-kerajaan di seluruh dunia untuk menghalang atau melemahkan usaha WHO untuk mengawal selia produk-produk tembakau alternatif seperti vape dan rokok elektronik. Artikel ini mendakwa bahawa PMI telah menghantar surat-surat kepada menteri-menteri kesihatan, perdana menteri, dan presiden, serta mengadakan pertemuan-pertemuan dengan pegawai-pegawai kerajaan, untuk mempengaruhi pendirian mereka terhadap produk-produk ini. Artikel ini juga menunjukkan bahawa PMI telah menggunakan taktik-taktik seperti mengutip kajian-kajian yang disokong oleh industri, menawarkan bantuan teknikal dan kewangan, dan mengancam tindakan undang-undang, untuk mencapai matlamat mereka.

2. Menurut sebuah laporan oleh Consumers International², sebuah organisasi yang mewakili lebih daripada 250 badan-badan pengguna di seluruh dunia, syarikat-syarikat tembakau antarabangsa telah menggunakan pelbagai cara untuk menghalang atau menggagalkan pelaksanaan Konvensyen Rangka Kerja WHO mengenai Kawalan Tembakau (FCTC), sebuah perjanjian antarabangsa yang bertujuan untuk mengurangkan penggunaan dan kesan tembakau di dunia. Laporan ini menyenaraikan beberapa contoh penglibatan syarikat-syarikat tembakau dalam politik dan dasar awam, termasuk melobi, menyogok, memanipulasi, dan menyalahgunakan proses demokratik, untuk mempengaruhi keputusan dan arah tuju kerajaan-kerajaan dan badan-badan antarabangsa.

3. Menurut sebuah kajian oleh Tobacco Control Research Group (TCRG) di Universiti Bath, United Kingdom³, syarikat-syarikat tembakau antarabangsa telah menggunakan jaringan-jaringan pengaruh yang luas dan kompleks untuk menentang dan menjejaskan usaha WHO untuk mengawal selia tembakau dan produk-produk berkaitan. Kajian ini menggunakan metodologi yang dikenali sebagai “analisis jaringan kepentingan” untuk menganalisis data-data daripada pelbagai sumber, termasuk dokumen-dokumen dalaman syarikat, laporan-laporan media, dan dokumen-dokumen kerajaan, untuk mengenal pasti dan menghubungkan pelaku-pelaku, aktiviti-aktiviti, dan strategi-strategi yang digunakan oleh syarikat-syarikat tembakau untuk mencapai matlamat mereka. Kajian ini juga menilai kesan dan implikasi penglibatan syarikat-syarikat tembakau terhadap kesihatan awam dan keadilan sosial.

Kami menyeru semua ahli politik dan pembuat dasar untuk menolak sebarang usaha atau tawaran daripada industri tembakau dan vape, dan untuk berpegang kepada prinsip-prinsip integriti, akauntabiliti, dan tanggungjawab. Kami juga menyeru semua rakyat Malaysia untuk menyedari dan menentang penglibatan industri tembakau dan vape dalam politik negara kita, dan untuk menyokong usaha-usaha untuk menghapuskan penggunaan tembakau di Malaysia pada tahun 2045.

Sekian, terima kasih.

Unit Penyelidikan
Lajnah Kesihatan PAS

Rujukan
(1) Industri tembakau cuba gagalkan RUU generasi penamat rokok. https://www.malaysianow.com/my/opinion/2022/08/03/industri-tembakau-cuba-gagalkan-ruu-generasi-penamat-rokok.
(2) Persatuan Pengguna Pulau Pinang Consumers Association of Penang. https://consumer.org.my/wp-content/uploads/2022/08/2-Ogos-2022-Industri-Tembakau-Cuba-Menggagalkan-Perundangan-GEG-Tembakau.pdf.
(3) Amerika Syarikat mahu turunkan cukai tembakau di Asia. https://www.astroawani.com/berita-bisnes/amerika-syarikat-mahu-turunkan-cukai-tembakau-di-asia-20924.